Στο κυνήγι των δεικτών

Της Μαρίνας-Σελήνης Κατσαΐτη*

Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ γιατί έχουμε «πέσει με τα μούτρα» όλοι στο κυνήγι των δεικτών; Πώς μπορούν να είναι πλέον όλα μετρήσιμα και γιατί αυτό το μέτρο αποτελεί την απόλυτη απόδειξη της επιτυχίας;

Στα πανεπιστήμια, όπως και στα σχολεία, αλλά και σε όλων των ειδών τους εκπαιδευτικούς φορείς πλέον, ο κάθε μαθητής και ο κάθε φοιτητής, μπορεί να περιγραφεί από ένα ή περισσότερα νούμερα. Ποιος ο βαθμός του στις εξετάσεις, πόσα μόρια είχε στα αποτελέσματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, ποιοι οι βαθμοί του στο πανεπιστήμιο, σε πόσα χρόνια αποφοίτησε κ.ο.κ.. Η ακαδημαϊκή κοινότητα (και όχι μόνο) αναλώνει τεράστιες ποσότητες χρόνου, κόπου και ενέργειας για να συντάξει εκθέσεις που αποτυπώνουν τους μετρήσιμους δείκτες που αφορούν την πρόοδο των φοιτητών. Οι αναφορές που συντάσσονται αποτελούν ΤΟ εργαλείο που λαμβάνεται υπόψιν στη λήψη αποφάσεων. 

Τί συμβαίνει όμως με όσα δεν μπορούν να καταγραφούν σε δείκτες ή για όσα δεν έχουμε ενδιαφερθεί να κατασκευάσουμε δείκτες; Τί συμβαίνει με τους μαθητές, τους φοιτητές, και γενικά τα παιδιά μας, που ανήκουν σε αυτή την κοινωνία και αποτελούν το μέλλον αυτού του τόπου και αυτού του κόσμου; Πως μπορούμε να συνεχίσουμε να απαιτούμε από αυτά τα παιδιά χωρίς πρώτα να έχουμε ενδιαφερθεί να τα αντιμετωπίσουμε ως ανθρώπους και όχι ως αριθμούς;

Κάθε μέρα στο πανεπιστήμιο συναντώ παιδιά τα οποία έρχονται αντιμέτωπα με ένα σωρό προβλήματα. Παιδιά τα οποία δεν έχουν αρκετά χρήματα για να σπουδάσουν, παιδιά τα οποία δεν έχουν ψυχολογική στήριξη για να μπορέσουν να συνεχίσουν, παιδιά που έχουν κακοποιηθεί με διάφορους τρόπους, παιδιά που εργάζονται πολλές ώρες για να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές υποχρεώσεις των σπουδών τους, παιδιά, παιδιά, παιδιά. Και τα λέω παιδιά, όχι γιατί είναι μικρά και ανεύθυνα. Ούτε γιατί «παίζουν», όπως απαιτεί η ετυμολογία της λέξεις. Τα λέω παιδιά γιατί είναι νέα, καθαρά, αγνά, γεμάτα προοπτικές και όνειρα και γιατί ο ρόλος μας ως εκπαιδευτικών απαιτεί να τα αντιμετωπίζουμε ως ανθρώπους που ακόμη βρίσκονται υπό διαμόρφωση, και στην οποία διαμόρφωση ο ρόλος μας είναι περισσότερο καθοριστικός από ότι θέλουμε να πιστεύουμε, προκειμένου να απαλλαχθούμε από την ευθύνη.

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, με τα φαινόμενα βίας να συνταράσσουν μέχρι και τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, με την ενδοοικογενειακή βία να βρίσκεται σε έξαρση, με την αποξένωση των νέων ανθρώπων μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της ψηφιακής εποχής γενικότερα, με την απομόνωση που προσφέρουν οι λύσεις διασκέδασης των video games, και με τις τεράστιες οικονομικές υποχρεώσεις που επιβάλλουν στους περισσότερους γονείς να απασχολούνται σε δυο και τρεις διαφορετικές δουλειές προκειμένου απλώς να τα βγάλουν πέρα, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο ουσιαστικός και σημαντικός από ποτέ. 

Είναι η στιγμή για να πλησιάσουμε τα παιδιά, να τα στηρίξουμε και να τα αγκαλιάσουμε. Είναι η στιγμή για να γίνουμε εμείς κάτι περισσότερο από ένα βιογραφικό και να αναδείξουμε τις πτυχές εκείνες που μπορεί να μην μπορούν να μετρηθούν ή να μην ενδιαφέρει κανέναν να μετρηθούν, αλλά που θα έχουν το μέγιστο αντίκτυπο στον κάθε μαθητή και τον κάθε φοιτητή για τη ζωή του αύριο. Και με τον τρόπο αυτό να βάλουμε ένα λιθαράκι για την αυριανή κοινωνία. Ας αντιμετωπίσουμε κάθε παιδί όχι ως αριθμό αλλά ως άνθρωπο. Έχω διαπιστώσει, ιδίοις όμμασι, διδάσκοντας σε πολλές χώρες του εξωτερικού, από την Αμερική μέχρι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ινδία, ότι ο καταλύτης που ενεργοποιεί το απόν κίνητρο των νέων ανθρώπων είναι η αγάπη και το νοιάξιμο. 

Είμαι σίγουρη πως αν ενεργοποιήσουμε ή εντείνουμε την έκφραση αγάπης και έγνοιας προς τα νέα παιδιά, ότι εμείς πρώτοι θα ωφεληθούμε και θα μάθουμε. Η ευθύνη μας δεν περιορίζεται μόνο σε ό,τι καλύπτει το job description. Όπως και ο ουσιαστικός ρόλος μας στην κοινωνία δεν ορίζεται μόνο από ό,τι καλύπτουν οι νόμοι. Ας αναδείξουμε ό,τι δεν μπορεί να καταγραφεί, την ουσία.

*Η Μαρίνα-Σελήνη Κατσαΐτη είναι  Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Οικονομικής Ανάλυσης, Πρόεδρος, Τμήμα Περιφερειακής και Οικονομικής Ανάπτυξης στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών