“Το νερό αποτελεί θεμελιώδες δημόσιο αγαθό. Κανένας εφησυχασμός”

της Αφροδίτης Παπαθανάση

Αρχές Νοεμβρίου έγινε συνάντηση στο Υπ. Περιβάλλοντος, παρουσία των Υπουργών Περιβάλλοντος και Εσωτερικών, του Γενικού Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος & Υδάτων και του Διευθύνοντα συμβούλου της ΕΥΔΑΠ,για το θέμα της επέκτασης της αρμοδιότητας της ΕΥΔΑΠ σε Εύβοια, Βοιωτία και Φωκίδα. 

Στη συνάντηση συμμετείχαν οι Δήμαρχοι Ορχομενού, Αλιάρτου-Θεσπιέων, Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας, Θηβαίων, Τανάγρας , Ιστιαίας Αιδηψού, Καρύστου, Κύμης-Αλιβερίου , Μαντουδίου-Λίμνης-Αγ.’ Αννας, Χαλκίδας και Δωρίδας, ενώ το Δήμο Δελφών εκπροσώπησε ο κ. Μανανάς, Γενικός Γραμματέας του Δήμου.

1. Για το θέμα της αντιμετώπισης της λειψυδρίας, ειδικά στην Αττική, η Κυβέρνηση έχει τους τελευταίους μόλις  μήνες παρουσιάσει, δύο διαφορετικές προτάσεις, αυτήν του κ. Χατζηδάκη και αυτήν του κ. Παπασταύρου.

2.Στο 2ο σχέδιο, αυτό του Υπουργού Περιβάλλοντος, το σημαντικότερο έργο που προωθείται είναι ο «Εύρυτος», δηλαδή η μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, το οποίο θα διασφαλίσει την υδροδότηση της Αττικής για τα επόμενα 30 χρόνια. Στο σχέδιο αυτό αντιδρά ο κόσμος και οι Αιρετοί της Ευρυτανίας.

Η ολοκλήρωση του Έργου «Εύρυτος» τοποθετείται στο πρώτο εξάμηνο του 2029, περίπου 100 χρόνια μετά την κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα. Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ υλοποιεί βραχυπρόθεσμες δράσεις, όπως η αξιοποίηση γεωτρήσεων σε Μαυροσουβάλα, Ούγγρους και Βοιωτικό Κηφισό, με συνολική ετήσια συνεισφορά 150 εκατ. κυβικών μέτρων νερού.  

3. Το ζήτημα της διαχείρισης των υδάτων, μαζί με το ενεργειακό, είναι οι πυλώνες στήριξης της Χώρας σε κάθε πεδίο και οικονομική δραστηριότητα. Δεν μπορεί να αποτελεί “έκπληξη” το ζήτημα της λειψυδρίας, στην κεντρική κυβέρνηση και στις τοπικές και περιφερειακές αρχές, όταν:

• Η στάθμη του ταμιευτήρα Μόρνου έπεσε κατά 40 μέτρα μόνο μέσα σε έναν χρόνο (2023–2024),
• Το 40% του πόσιμου νερού χάνεται καθημερινά από διαρροές των δικτύων και κλοπές όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 23%. Η ΕΥΔΑΠ ΑΕ, με ταμειακά διαθέσιμα γύρω στα 280 εκατ. Ευρώ, το 2024, πρέπει να πει το τι κάνει για τις διαρροές αυτές με τα δικά της διαθέσιμα κεφάλαια,  
• Το 40% των υπόγειων υδάτων είναι ακατάλληλο για χρήση λόγω υφαλμύρωσης ή ρύπανσης,
• Η χώρα καταδικάστηκε από το Δικαστήριο της Ε.Ε. επειδή από το 2019 και μετά αδυνατεί να επικαιροποιήσει τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας και Λεκανών Απορροής Ποταμών, 
• Τα αρδευτικά δίκτυα παραμένουν είτε ημιτελή, είτε χωρίς σωστή συντήρηση και σίγουρα χωρίς μέτρα και πρακτικές βιωσιμότητας και συγκέντρωσης  χρήσης νερού από βροχές και βιολογικούς (αν αυτοί λειτουργούν σωστά). Συνέπεια είναι να χρησιμοποιούνται τεράστιες ποσότητες για άρδευση (η άρδευση χρησιμοποιεί σχεδόν το 85%, ενώ οι οικιακές χρήσεις είναι 13% και οι βιομηχανικές χρήσεις είναι 2%), οι οποίες θα μπορούσαν να μειωθούν δραστικά μέσω της εισαγωγής πιο αποτελεσματικών δικτύων άρδευσης και καλύτερης επιλογής καλλιεργειών που να ταιριάζουν στο κλίμα.
• Οι μη επενδύσεις ΑΠΕ στην Αυτοδιοίκηση και τις ΔΕΥΑ έχουν εκτινάξει το κόστος λειτουργίας των εταιρειών με μετακύλιση στις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές.
• Όλο το πεδίο είναι προβληματικό, χωρίς κεντρικές και περιφερειακές στρατηγικές. Το πρόβλημα διαχείρισης των υδάτων ήταν και είναι επείγον πάντα, όχι μόνο συγκυριακά. Για παράδειγμα η Περιφέρεια Θεσσαλίας ξεκινά πρόγραμμα προστασίας των πηγών της ενώ η Στερεά, παρίσταται και χαιρετίζει σε δεξιώσεις, πανηγύρια  και εκδηλώσεις. Τραγικά απούσα από κάθε επενδυτικό αναπτυξιακό προσανατολισμό. 

4. Η ίδια η ΕΥΔΑΠ ΑΕ πως δικαιολογεί και τι πράττει για τις διαρροές στα δίκτυά της ή για την υστέρηση της  να προχωρήσει σε προστασία των πηγών και υπόγειων υδάτων σε ακτίνα γύρω από το έργο από εύνο σε Μαραθώνα. Είναι οξύμωρο Πολίτες και Σύλλογοι να δίνουν μάχες για την προστασία πηγών από φαραωνικές παρεμβάσεις πχ. Αιολικά σε περιοχές με πηγές ή εξορύξεις, μετά απο αδειοδοτήσεις έργων, όταν όι Περιφέρειες και η Κυβέρνηση δεν μπορούν να διαχωρίσουν (λέμε τώρα) τα βασικά, ότι πρώτα προστατεύεται το κοινωνικό συμφέρον, εδώ οι υδατικοί πόροι και μετά τα υπόλοιπα.

5. Για την πρόσφατη συνάντηση των Δήμων της Φωκίδας με τους συναρμόδιους Υπουργούς και την ΕΥΔΑΠ, κάτι, από πλευράς των παρισταμένων πρέπει δημόσια να ειπωθεί.

Συμφώνησαν με τις προτάσεις, ήτοι με το πέρασμα των ΔΕΥΑ και του έργου αυτών στην ΕΥΔΑΠ ΑΕ, διαφώνησαν, πρότειναν κάτι άλλο;

Τι ακριβώς συνεπάγεται για τις εταιρείες, τους δήμους και τους πολίτες η διαδικασία αυτή; 

• Φθηνότερα ή ακριβότερα τιμολόγια ύδρευσης από την ΕΥΔΑΠ ΑΕ έναντι των ΔΕΥΑ προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και κατά πόσο για κάθε περιοχή;
• Κυριότητα ή  μόνο χρήση δικτύων ΔΕΥΑ και πηγών από ΕΥΔΑΠ ΑΕ;
• Τι θα συμβεί με τις αγροτικές γεωτρήσεις, τους ΤΟΕΒ και τα δίκτυα άρδευσης και ποια η προβλεπόμενη τιμολόγηση για τα νερά άρδευσης.

6. Τέθηκαν ή όχι επισήμως από τους εκπροσώπους της Φωκίδας προς τα αρμόδια Υπουργεία και την ΕΥΔΑΠ ΑΕ, ειδικά θέματα, κομβικά και για ΕΥΔΑΠ και για τη Φωκίδα, όπως:

• Μεταβλητές εξίσωσης τιμολόγησης νερού άρδευσης για τον Ελαιώνα Άμφισσας, πχ εγγύτητα με κανάλι, 
• Ειδικό χωροταξικό γύρω από τον Ταμιευτήρα και έργο παραλίμνιου, 
• Οικολογική προστασία Μόρνου στην περιοχή της Δωρίδας, 
• Αρδευτικά δίκτυα στα χωριά γύρω από τον Ταμιευτήρα, 
• Έργα πολιτιστικής προστασίας στο Κάλιο. 

Ενώ μεγάλο για τη Στερεά θέμα αποτελεί η άρδευση και τιμολόγηση του νερού για αυτό και για την Κωπαΐδα.

7. Ποιος ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης στην όλη διαδικασία και σχεδιασμό.

Η Κυβέρνηση με βάση συγκεκριμένες τεχνικοοικονομικές μελέτες και στοχοθεσία για την διαχείριση των υδάτων όφειλε να διαβουλευτεί με την Αυτοδιοίκηση. Αντί αυτού, η Κυβέρνηση εξήγγειλε δυο διαφορετικούς σχεδιασμούς σε διάστημα λίγων μηνών και απλά κάλεσε και είπε τα νέα στην Αυτοδιοίκηση. 

Αυτό είναι αντίληψη συντήρησης και ελέγχου στα πάντα. Ούτε επιτελικός, ούτε δημοκρατικός σχεδιασμός. 

8. Το νερό αποτελεί θεμελιώδες δημόσιο αγαθό. Κανένας εφησυχασμός. 

 Τους τελευταίους μήνες συστηματικά  αναπτύσσονται σενάρια για σχήματα εμπλοκής ιδιωτικών κεφαλαίων στον στρατηγικό τομέα της διαχείρισης του νερού, το μοντέλο Χατζηδάκη προέβλεπε τη ΔΕΗ, περιμένουμε την αποσαφήνιση του σχεδίου Παπασταύρου.

Όμως το νερό αποτελεί θεμελιώδες δημόσιο αγαθό. Η διαχείριση του, κατά τη ρητή επιταγή του άρθρου 21 παρ. 3 του Συντάγματος, τελεί υπό την προστασία του κράτους και οφείλει να διασφαλίζει την καθολική πρόσβαση όλων των πολιτών σε υπηρεσίες ύδρευσης υψηλής ποιότητας, προσιτές, αδιάλειπτες και κοινωνικά δίκαιες.  Η  Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει κατ’ επανάληψη διατυπώσει με σαφήνεια ότι η ανάθεση της διαχείρισης του νερού σε φορείς που δεν τελούν υπό τον ουσιαστικό έλεγχο του Δημοσίου είναι αντισυνταγματική, καθώς ακυρώνει τον κοινωφελή χαρακτήρα του αγαθού και εκθέτει την κοινωνία σε κριτήρια εμπορευματοποιημένης αγοράς και κινδύνους άνισης μεταχείρισης.

Είναι κατά αρχάς επιβεβλημένη η καθαρή θέση, χωρίς κανέναν αστερίσκο, ότι αυτή η  κυβέρνηση, ή η όποια κυβέρνηση,  ότι δεν πρόκειται και δεν μπορεί με κανέναν τρόπο, άμεσο ή έμμεσο, να αμφισβητήσει τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα του νερού.

9. Καθαρές απαντήσεις σε ότι αφορά τη Φωκίδα και τη Στερεά.

Τα Δημοτικά και το Περιφερειακό Συμβούλιο πρέπει να συζητήσουν το τι προτείνει η Κυβέρνηση και το πως αυτό σε κάθε πλέγμα, ιδιοκτησιακό δικτύων και πηγών, τιμή άρδευσης και ύδρευσης, επενδύσεις για την ποιότητα και ασφάλεια των υδάτων, επηρεάζει τις κοινωνίες και τη μελλοντική ανάπτυξη. 

Η Κυβέρνηση και η ΕΥΔΑΠ ΑΕ σχεδιάζουν έργα, επηρεάζοντας δραματικά το οικοσύστημα της Ευρυτανίας, όταν αντί του σημερινού “επείγοντος” έπρεπε να έχουν λάβει μέτρα πρόληψης. 

Δεν συμβαδίζουν οι ανάγκες προστασίας πηγών και οικοσυστημάτων με αντιλήψεις παρεμβάσεων στα βουνά και στα ποτάμια των περιοχών μας. Δεν συμβαδίζει το “επείγον” με την αφασία της Περιφερειακής Αρχής ή με την αφωνία των εκπροσώπων των Δήμων μας.