Ο κατακερματισμός της αντιπολίτευσης και η ανάγκη για μια νέα πολιτική σύνθεση

Του Στέφανου Σταμέλλου

Επιτρέψτε μου να μιλήσουμε λίγο και για την αντιπολίτευση. Οι αφορμές είναι πολλές.

Η σημερινή εικόνα της ελληνικής αντιπολίτευσης θυμίζει περισσότερο μωσαϊκό παρά πολιτική εναλλακτική πρόταση. Η χώρα ζει μια πολιτική ανισορροπία που δεν οφείλεται στην ισχύ της κυβέρνησης, αλλά στην αδυναμία της αντιπολίτευσης να συγκροτηθεί σε εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Ο κατακερματισμός του προοδευτικού χώρου δεν είναι φυσικό φαινόμενο· είναι προϊόν έλλειψης πολιτικού περιεχομένου, προσανατολισμού και ιδεολογικής συνέπειας. Κόμματα με κοινές ρίζες, παρόμοιες κοινωνικές αναφορές και συγκλίνουσες διακηρύξεις λειτουργούν παράλληλα, συχνά ανταγωνιστικά, χωρίς να μπορούν να αρθρώσουν πειστικό λόγο εξουσίας. Ο κατακερματισμός αυτός δεν είναι μόνο αριθμητικός· είναι βαθύτερα πολιτικός και αξιακός.

Θα επαναλάβω κάποιες σκέψεις, που έχω γράψει και άλλες φορές στο παρελθόν. Αν δούμε τα πράγματα με την ευρωπαϊκή λογική, τα σύγχρονα δημοκρατικά συστήματα τείνουν να οργανώνονται γύρω από τέσσερις βασικούς πυλώνες: τη Δεξιά/Χριστιανοδημοκρατία, που εκφράζει το νεοφιλελεύθερο οικονομικό και συντηρητικό κοινωνικό ρεύμα, τη Σοσιαλδημοκρατία/ Εργατικό Κόμμα, ως πολιτικό εκφραστή των μεσαίων και εργαζόμενων στρωμάτων, την Αριστερά/Κομμουνιστική παράδοση, που επιμένει στην ταξική πάλη και σύγκρουση και την Πολιτική Οικολογία, που αναδεικνύει τον περιβαλλοντικό και πολιτισμικό επαναπροσδιορισμό του μέλλοντος. Αυτοί οι τέσσερις χώροι αποτελούν τα σταθερά σχήματα εξουσίας ή αντιπολίτευσης σε κάθε ευρωπαϊκή δημοκρατία. Στην Ελλάδα όμως, αντί για πολιτική ωρίμανση, βιώνουμε διαρκή θρυμματισμό. Ειδικά στον προοδευτικό χώρο, οι μικρές ηγεσίες, οι προσωπικές φιλοδοξίες και τα εσωκομματικά «παραμάγαζα» τον μετατρέπουν σε εκλογικό παζλ.

Η Νέα Δημοκρατία κυβερνά με σχετική άνεση, όχι τόσο γιατί πείθει, όσο γιατί απέναντί της δεν συγκροτείται συνεκτικός πόλος. Η αντικειμενική ανάγκη είναι η πολιτική συσπείρωση, όχι ως ευκαιριακή εκλογική συγκόλληση, αλλά ως συνειδητή σύγκλιση στη βάση θεωρητικής, ιδεολογικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης. Οι μεγάλες αλλαγές στην ενέργεια, την εργασία, το περιβάλλον, τη δημοκρατία απαιτούν μια νέα πολιτική σύνθεση. Όχι συμμαχίες για τα μάτια των δημοσκοπήσεων, αλλά συσπείρωση στη βάση ιδεών και προγραμμάτων. Κοινή προσέγγιση στην οικονομία και την παραγωγή, κοινή αντίληψη για τη δίκαιη αναδιανομή, κοινό όραμα για βιώσιμη ανάπτυξη και θεσμική διαφάνεια.

Αν οι δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, της ριζοσπαστικής αριστεράς και της πολιτικής οικολογίας θέλουν πραγματικά να κυβερνήσουν, πρέπει να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι. Όχι για να μοιράσουν ρόλους, αλλά για να συνθέσουν ιδέες. Χωρίς αυτό, η αντιπολίτευση θα συνεχίσει να μιλάει πολλές γλώσσες σε μια κοινωνία που απλά δεν μπορεί να την καταλάβει.