Forum για το νέο εκλογικό νόμο στην Τ.Α.

Ενημερωτικό δελτίο από τον περιφερειακό σύμβουλο της παράταξης “Πατρίδα μας η Στερεά”, Δημήτρη Κατσούλη

Το Σάββατο, 22 Νοεμβρίου 2025, είχα την τιμή και χαρά να συμμετέχω στο Forum Πελοποννήσου 2025 για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που διοργανώθηκε  στην Σπάρτη (Μυστράς) με πρωτοβουλία του Notospress (21 και 22 Νοεμβρίου 2025). Στην πολύ σπουδαία αυτή διήμερη συνάντηση συμμετείχα στην τράπεζα συζήτησης με θέμα: Εκλογικός Νόμος και Κώδικας Αυτοδιοίκησης με συνομιλητές τους: Σάββα Χιονίδη, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εσωτερικών, Νικόλαο Στραυρέλη, Δήμαρχο Κορίνθου και τον Πάνο Ζυγούρη, τ. Νομικό σύμβουλο της ΚΕΔΕ και εμένα.

Στην τοποθέτηση μου υπογράμμισα τα ακόλουθα:

α) Την λειτουργία του εκλογικού συστήματος των ΟΤΑ ως μηχανισμού επίτευξης της λεγόμενης κυβερνησιμότητας αλλά και της αντιπροσώπευσης καθώς η τοπική αυτοδιοίκηση είναι πεδίο εφαρμογής της λαϊκής κυριαρχίας, 

β) Η άμεση εκλογή του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη με ποσοστό απόλυτης πλειοψηφίας σε  συνδυασμό με την εκ του νόμου κατανομή των εδρών με ευρεία πλειοψηφία των 3/5 υπέρ του συνδυασμού του εκλεγέντος Δημάρχου η Περιφερειάρχη συμβάλει στην ουσιαστική εφαρμογή της δημοκρατικής αρχής. Έτσι εξασφαλίζεται η  κυβερνησιμότητα με αντιστάθμιση  της έκπτωσης από την αρχή της ίσης αντιπροσώπευσης, επίτευξη που πραγματώνεται με την εκλογή με απόλυτη πλειοψηφία  στην εκλογή Δημάρχου ή Περιφερειάρχη ( η έστω ελάχιστα μειωμένης πλειοψηφίας στο 43%) και την εφαρμογή  του δεύτερου γύρου. Έτσι ενισχύεται η δημοκρατική νομιμοποίηση του Δημάρχου ή του Περιφερειάρχη και της Πλειοψηφίας που διοικεί.

γ) Το αναγγελθέν εκλογικό σύστημα της εναλλακτικής δεύτερης ψήφου και της κατάργησης του δεύτερου γύρου αποδυναμώνει την δημοκρατική νομιμοποίηση των Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών και θα επιφέρει την εκλογή ανίσχυρων διοικήσεων καθώς η εκ του νόμου ευρεία πλειοψηφία θα αντιστοιχεί στην εκλογική αποδοκιμασία τους από την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος. Συνεπώς αντί να συμβάλλει στην χειραφέτηση της Αυτοδιοίκησης θα οδηγήσει στην περαιτέρω χειραγώγηση της και στην περαιτέρω απομάκρυνση από  το ευρωπαϊκό κεκτημένο της Αυτοδιοίκησης .

δ) Ο ισχυρισμός ότι ο δεύτερος γύρος είναι πεδίο συναλλαγών και αθέμιτων συμφωνιών  ενώ δήθεν αυτό εξαλείφεται με την κατάργηση του και την εφαρμογή της δεύτερης ψήφου είναι έωλος και προσχηματικός.  Ο ίδιος αφορισμός αποδόθηκε και στην ανάγκη σύνθεσης πλειοψηφίας κατά την εφαρμογή της απλής αναλογικής. Πρέπει ασφαλώς να αποσαφηνίζουμε ποιες εννοούμε αθέμιτες συμφωνίες, π.χ. προγραμματική συμφωνία συγκλινουσών παρατάξεων είναι αθέμιτη; και γιατί; 

Υπογραμμίζω ότι η τοπική αυτοδιοίκηση είναι πεδίο πολιτικού ανταγωνισμού και διαχείρισης συμφερόντων. Η παρέμβαση στην εκλογική διαδικασία για την επίτευξη επιθυμητού αποτελέσματος μπορεί να συμβεί είτε έχουμε εκλογή σε δύο γύρους είτε έχουμε  το σύστημα της δεύτερης ψήφου, ακόμη και  με το στήσιμο δορυφορικών συνδυασμών. Με τον δεύτερο γύρο όμως το αποτέλεσμα ακόμη και αν έχουν γίνει συμφωνίες κρίνεται και εγκρίνεται από το εκλογικό σώμα, με την δεύτερη ψήφο μεθοδεύεται χωρίς να εγκρίνεται  από την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος.

ε) Ο Υπουργός Εσωτερικών έχει προβάλει την αποχή ως δικαιολογία του συστήματος που προτείνει και την κατάργηση του δεύτερου γύρου. Και αυτός ο λόγος είναι προσχηματικός. Η μειωμένη συμμετοχή στον δεύτερο γύρο είναι καταρχήν εύλογη καθώς όσων οι εκλεκτοί αποκλείστηκαν δεν έχουν ενδιαφέρον. Η δυσχέρεια στην εκ νέου μετάβαση στον τόπο εκλογής μπορεί να αντιμετωπιστεί πλέον με την εισαγωγή της επιστολικής ψήφου. Το σημαντικότερο:  ο εκάστοτε Υπουργός Εσωτερικών μπορεί να έχει προσωπική άποψη για το φαινόμενο της αποχής στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν επιτρέπεται όμως να εκφέρει θεσμικό λόγο αγνοώντας την γνώμη και την βούληση των αιρετών της Αυτοδιοίκησης οι οποίοι έως σήμερα δεν έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για την δήθεν μειωμένη δημοκρατική νομιμοποίηση τους λόγω της αποχής στον δεύτερο γύρο καθώς οι συνδυασμοί που μετέχουν σε αυτόν επιδιώκουν την συμμετοχή των όσο γίνεται περισσοτέρων εκλογέων προς όφελος τους και συνδράμουν στον όσο το δυνατόν περιορισμό της αποχής.

Στ) Ως προς τον Κώδικα είναι εν πολλοίς ακόμη άγνωστος και αναμένεται.