Αρχοντικό Ταράτσα: Ένα επιβλητικό μέγαρο στην καρδιά της Άμφισσας (I)

Του Νίκου Παπούλια*

Εν Δελφοίς Έντυπη Έκδοση, 10 Απριλίου

(Η έρευνα του Ν. Παπούλια θα δημοσιευθεί σε τρεις συνέχειες στην εφημερίδα μας. Σήμερα δημοσιεύουμε το πρώτο μέρος)

Ένα από τα πιο όμορφα αρχοντικά της πόλης της Άμφισσας, είχαμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε με τους μαθητές του 3^ου Δημοτικού  Σχολείου. Το «Αρχοντικό Ταράτσα» (τωρινό Λουκά Δρίβα), στέκει επιβλητικό στο κέντρο της πόλης και σαγηνεύει με την ομορφιά του τους περαστικούς. Το «Μέγαρο» των Σαλώνων, με την  εντυπωσιακή διακοσμημένη ξύλινη εξωτερική του πόρτα, τις κορνίζες των παραθύρων, τα  ξεχωριστά σιδηροκάγκελα στις μπαλκονόπορτες, το μοναδικό παράθυρο στο κλιμακοστάσιο, την  ξύλινη εσωτερική σκάλα περίτεχνης κατασκευής, τα ψηλοτάβανα δωμάτια και τις «ανακτορικές» πόρτες εσωτερικού χώρου με τις μεγάλες διαστάσεις, μαγεύει τον επισκέπτη της οικίας και τον κάνει να αναρωτιέται πόση ακμή γνώρισε αυτή η πόλη στο παρελθόν.  Ξετυλίγοντας την ιστορία του μαθαίνουμε τα εξής:

Ο  τωρινός ιδιοκτήτης του σπιτιού μας είπε για το αρχοντικό:

«Η κατασκευή του διώροφου κτιρίου  επί των οδών Ανδρούτσου  24 και Γάτου, έγινε περίπου μεταξύ 1915 και 1918. Ο λόγος της κατασκευής του από τον κ. Δημήτρη Ταράτσα ήταν να λειτουργήσει το ισόγειο ως εμπορικό κατάστημα και ο όροφος ως οικία αυτού και της οικογένειάς του. Το κτίριο αυτό ξεχώριζε από την μεγαλοπρέπεια της κατασκευής του, δεδομένου ότι στην γειτονιά εκείνη την εποχή λειτουργούσαν πολύ μικρά μαγαζιά ως τσαγκαράδικα και κουδουνάδικα, γι΄αυτό και το συγκεκριμένο οίκημα το έλεγαν «Μέγαρο». Αρχιτεκτονικά πρόκειται για ένα αξιόλογο διατηρητέο μνημείο  με ΦΕΚ από το Υπουργείο Πολιτισμού και με πολύ ιδιαίτερες και ξεχωριστές κορνίζες στην κεντρική πόρτα , όπως  σε όλα τα ανοίγματα του ορόφου και στα παράθυρα.

Η πόρτα είναι ίδια από την πρώτη στιγμή που κατοικήθηκε το σπίτι, ηλικιακά φτάνει τον έναν αιώνα. Ιδιαίτερης κατασκευής είναι η εσωτερική ξύλινη σκάλα – ενός αιώνα και αυτή –  που ανεβαίνεις στον όροφο με την μονοκόμματη κουπαστή και τα  κάγκελα  στερεωμένα με ξύλινα καρφιά. Το ασπρόμαυρο γκρι  πλακάκι της εισόδου είναι επίσης της εποχής εκείνης στα 19 εκατοστά η πλευρά και έχοντας και μεγάλο πάχος. Ο όροφος είναι 146 τ.μ. μαζί με το κλιμακοστάσιο και 130 τ.μ. το ισόγειο μαγαζί. Έχει 12 εξωτερικά παράθυρα και 4 μπαλκονόπορτες με τρεις βεράντες μπροστά και μία πίσω, ξύλινη, που κατεβαίνει στον κήπο. Τα παράθυρα του σπιτιού είναι με περσίδες και μεγάλων διαστάσεων για να μπαίνει άπλετο φως στο σπίτι. Η αυλή του σπιτιού είναι μεγάλη, γύρω στα 160 τ.μ. και η κατοικία διαθέτει και υπόγειο, 146 τ.μ. περίπου.  

Τα μπαλκόνια στηρίζονται σε μαρμάρινα φουρούσια (δοκάρι που στηρίζει κάτι που προεξέχει) και έχουν μασίφ σιδεροκάγκελα.

 Στην είσοδο του σπιτιού, πριν ανέβεις τη σκάλα, στον τοίχο υπάρχει μία κόγχη όπου εκεί οι κτήτορες, τα παλιά χρόνια,  έβαζαν ένα άγαλμα για να ευλογεί αυτούς που έρχονται και αυτούς που φεύγουν από το σπίτι, κάτι που συνηθιζόταν στο παρελθόν να υπάρχει στις εισόδους. 

Τα εσωτερικά χρώματα των τοίχων είναι βιενέζικου στυλ, το μεγάλο παράθυρο που υπάρχει ανεβαίνοντας τη σκάλα και φωτίζει όλο τον όροφο, από το κλιμακοστάσιο, έχει επιρροές από «Belle Époque» εποχή, όπως οι κορνίζες της πόρτας και των παραθύρων, γιατί όπως μου έλεγαν οι συγγενείς του που μου το πούλησαν, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού ήταν έμπορος και είχε πολλά οπτικά ερεθίσματα από σπίτια της Πλάκας, του Θησείου, από το Μοναστηράκι όπου πήγαινε εκεί για τις δουλειές του.  Αυτός έδωσε τις οδηγίες στους μαστόρους για το πώς θα κατασκευαστεί το οίκημα και έχει αυτές τις ιδιαιτερότητες στις κορνίζες και στα παράθυρα. 

Ο κατοικήσιμος όροφος έχει έξι μεγάλα δωμάτια συν κουζίνα και μπάνιο. Η τουαλέτα τα πρώτα χρόνια ήταν εξωτερική, μετά όμως έγινε κατασκευή της στο εσωτερικό του σπιτιού. Το πάτωμα του διατηρητέου παραμένει ξύλινο και οι πόρτες επίσης. Είναι ξεχωριστές για το μέγεθός τους. Το δωμάτια είναι ψηλοτάβανα και το ύψος τους φτάνει τα 4,40μ. Είναι από τα πρώτα σπίτια στην Άμφισσα που λειτούργησαν με ρεύμα και υπάρχουν και αποδείξεις πληρωμής ρεύματος, από τον ιδιοκτήτη, στην « Ανώνυμη Ηλεκτρική Εταιρία Άμφισσας» που  ιδρύθηκε το 1927. Αυτό που αξίζει να δει κανείς είναι οι παλιοί διακόπτες του ρεύματος που χρονολογούνται από εκείνη τη χρονική περίοδο.

Στην κουζίνα υπάρχει ακόμα  το ξύλινης κατασκευής ντουλάπι , όπου τοποθετούσαν τα πιάτα σε ράφια για να είναι ασφαλισμένα από το σεισμό. Στην οροφή του δωματίου υπάρχει μικρό άνοιγμα για να μπορεί ο ιδιοκτήτης να ανεβαίνει  και να βλέπει τυχόν προβλήματα στη σκεπή. Ιδιαίτερης κατασκευής είναι και η «φούσκα» – απορροφητήρας της εποχής.

 Δύο δωμάτια – εκεί που σε οδηγεί ο εσωτερικός διάδρομος του σπιτιού –  επικοινωνούσαν μεταξύ τους με πόρτες που άνοιγαν και γινόταν  ενιαία αίθουσα συνεδριάσεων των εμπόρων της εποχής. Στο ένα δωμάτιο υπάρχει ένα μικρό άνοιγμα που επικοινωνεί με το δωμάτιο υπηρεσίας όπου οι υπηρέτριες έβαζαν το δίσκο με φαγητό, ποτό νερό,  για να σερβίρουν τους καλεσμένους, χωρίς να είναι οι ίδιες παρούσες και να ενοχλούν στις συσκέψεις. 

Κατά τη διάρκεια  του πολέμου του 1940, είχε επιταχθεί από τους Ιταλούς και ύστερα από το γερμανικό στρατό. Από μαρτυρίες, ακούγεται πως ήταν το αρχηγείο τους στην Άμφισσα. Το γωνιακό δωμάτιο επί της Ανδρούτσου και Γάτου ήταν το γραφείο του Γερμανού Στρατιωτικού  Διοικητή της Άμφισσας, την περίοδο του πολέμου. 

Το ισόγειο του κτιρίου λειτούργησε από το Δημήτριο Ταράτσα ως εμπορικό της εποχής, από αρχές της δεκαετίας του 1920, ως το 1962 περίπου. Μετά από το 1962 ενοικιάστηκε σε διάφορους επιχειρηματίες και εξακολούθησε να λειτουργεί ως κατάστημα, το ισόγειο, ενώ ο όροφος λειτούργησε ως κατοικία, φροντιστήριο Αγγλικών, κλινική κλπ.

Στοιχεία για το αρχοντικό Ταράτσα μας έδωσε και η εγγονή του Παναγιώτα –  που ζει στην Αθήνα σήμερα  – κόρη Ιωάννη Ταράτσα, γιού του Δημήτρη. Αυτά προέρχονται από αναμνήσεις αφηγήσεων  του πατέρα της και των θείων της:

«Ο Δημήτριος Ταράτσας του Βασιλείου και της Κωνσταντίνας γεννήθηκε στις 19-3-1879 στο Διακόπι Φωκίδας. Έμεινε ορφανός και από τους δύο γονείς στην ηλικία των 7 ετών και ζούσε φτωχικά.  Φεύγει, όντας παιδί, για την Αθήνα προκειμένου να μάθει την τέχνη του τσαγκάρη που θα του εξασφάλιζε ένα ασφαλές επίπεδο διαβίωσης. Όμως καταπιάνεται με το μικρεμπόριο που αρχίζει να του αποφέρει χρήματα. Η οικονομική του κατάσταση γίνεται όλο και καλύτερη και αποκτά μία μεγάλη άνεση όσον αφορά τη διαχείριση του χρήματος. Φεύγει από την Αθήνα και έρχεται στην Άμφισσα, άγνωστο σε ποια οικία διαμένει αρχικά, για να ανοίξει τελικά ένα μεγάλο εμπορικό κατάστημα  με είδη νεωτερισμού. Αγοράζει το οικόπεδο – που είναι σήμερα το διατηρητέο σπίτι – και αρχίζει να κτίζει κατοικία διώροφη. Έψαχνε για ένα χώρο σε κεντρικό σημείο της πόλης, θέλοντας να κάνει ένα οικοδόμημα (σπίτι και κατάστημα) που θα προκαλούσε εντύπωση,  θα ξεχώριζε και το μαγαζί του θα ήταν εύκολα προσβάσιμο και εντοπίσιμο από τους κατοίκους της περιοχής. Ο ίδιος  τον όροφο τον ήθελε για προσωπική οικία και το ισόγειο για κατάστημα.

  Παράλληλα παντρεύεται από έρωτα την Παναγούλα Κανδήλαλα του Ιωάννη (αδελφή της γιαγιάς των Αμφισσέων  Δημήτρη και Βαγγέλη Παλούκη), η οποία ήταν ορφανή από πατέρα και προερχόταν από φτωχική οικογένεια. Η ίδια μάλιστα είχε φοιτήσει στο σχολείο μέχρι τη Β΄ Δημοτικού, λέγοντας πως την ενδιέφερε να μάθει μόνο να μετρά, για να πάει σε μικρή ηλικία στην Αθήνα και να μάθει την τέχνη της μοδιστρικής. Ο Δημήτριος Ταράτσας και λόγω της οικονομικής του ευρωστίας ήταν ένας περιζήτητος γαμπρός στην πόλη.  Το ζευγάρι αποκτά το πρώτο του παιδί, την Κωνσταντίνα,  στις 12-4-1917 και μετά την Αθηνά στις 19-1-1919.  Οι εργασίες του σπιτιού έχουν τελειώσει και το ζευγάρι μετακομίζει στη νέα του διώροφη κατοικία.  

Λειτουργεί και το εμπορικό κατάστημα με την επωνυμία του, Δ. Ταράτσας, «Η ΝΕΑ ΑΓΟΡΑ» πουλώντας υφάσματα, φορέματα, είδη κυνηγιού, ομπρέλες, καλλυντικά, σαπούνια, είδη ραπτικής, αρώματα, οδοντόκρεμες, οδοντόβουρτσες κ.α. 

* Ο Νίκος Παπούλιας είναι Διευθυντής του Τρίτου Δημοτικού Σχολείου Άμφισσας