Οκτώβριος – Μήνας ευαισθητοποίησης και πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού

Της Έλλης Κοτσάνου-Ρομβοτσάνου*

Ο Οκτώβριος έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως μήνας πρόληψης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού. Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, μία στις οκτώ γυναίκες θα εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή της τη  νόσο. Παρ’ όλα αυτά, η συζήτηση γύρω από το θέμα εξακολουθεί να παραμένει ταμπού σε πολλές περιπτώσεις.

Μετά από επτά χρόνια βιωματικής εμπειρίας, επιθυμώ αυτό το άρθρο να αποτελέσει αφορμή για προβληματισμό και ενεργή δράση. Ο στόχος δεν είναι άλλος από την ανάγκη όσων νοσήσαμε να συμβάλουμε στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας που δίνει έμφαση στην πρόληψη, την ενημέρωση και την ενδυνάμωση – είτε στον χώρο εργασίας, είτε στο κοινωνικό και δημόσιο πλαίσιο.

Παρά το γεγονός ότι όλο και  περισσότερες γυναίκες που νοσήσαμε μοιραζόμαστε την εμπειρία από τη διάγνωση στην αποκατάσταση, παρατηρείται ακόμη δυσκολία κατανόησης από το κοινωνικό σύνολο. 

Τα στάδια του σοκ, της αγωνίας και της ανασυγκρότησης που βιώνουμε, συναντούν συχνά μια κοινωνία ανέτοιμη να μας εντάξει ξανά ομαλά στους ρυθμούς της.

Η γυναίκα που νοσεί – ή και ο άντρας, σε σπανιότερες περιπτώσεις – καλείται να διαχειριστεί ριζικές αλλαγές σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να είναι προετοιμασμένη. Οι χειρουργικές επεμβάσεις, η απώλεια στήθους, η προσωρινή ή μόνιμη αλωπεκία, οι ορμονικές μεταβολές, η πρόωρη εμμηνόπαυση και οι πιθανές αφαιρέσεις γυναικολογικών οργάνων επηρεάζουν βαθιά τη σωματική εικόνα και τη θηλυκότητα.

Πέρα όμως από τις ορατές αλλαγές, υπάρχουν και οι αόρατες: χρόνια κόπωση, εναλλαγές διάθεσης, αρθραλγίες, μυϊκή αδυναμία, διαταραχές ύπνου και βάρους. Αυτά τα συμπτώματα διαταράσσουν την καθημερινότητα και την «κανονικότητα» που είχαμε ως υγιή άτομα.

Η επιστροφή στην εργασία είναι επίσης ένα δύσκολο κεφάλαιο. Η αποχή που απαιτεί η αποθεραπεία – συχνά από 6 έως 18 μήνες – δοκιμάζει τα όρια αντοχής του ασθενούς, αλλά και του εργασιακού περιβάλλοντος. Οι εργοδότες δεν είναι πάντα εκπαιδευμένοι  να διαχειριστούν την κατάσταση με ευαισθησία και υποστήριξη, επιστρέφοντας έτσι την πίεση στον ίδιο τον ασθενή, με συνέπεια αυξημένο άγχος και επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών.

Το οικονομικό βάρος των θεραπειών και των συχνών ιατρικών ελέγχων αποτελεί μία ακόμα πρόκληση. Πολλές φορές, η οικονομική αδυναμία δεν επιτρέπει την απαραίτητη αποχή για ανάκαμψη, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ψυχολογική κατάσταση και δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για υποτροπές.

Γιατί, λοιπόν, είναι τόσο σημαντική η πρόληψη;

Γιατί αποτελεί πράξη αυτό-φροντίδας  και σεβασμού προς τον εαυτό μας, την οικογένειά μας και το κοινωνικό σύνολο. Είναι επίσης σεβασμός προς τα δικαιώματα που πρέπει να έχει κάθε άνθρωπος όταν μεταβαίνει από την υγεία στην περιπέτεια της ασθένειας: επιλογή θεραπευτικού πλαισίου, δικαίωμα σε άδειες εργασίας, δυνατότητα τηλεργασίας, κρατική κάλυψη εξόδων, προστασία περιουσίας. Αυτά είναι μερικά από τα δικαιώματα που πρέπει να γνωρίζουμε και να διεκδικούμε.

Η ενδυνάμωση μέσα από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, αποδεικνύει ότι ο καρκίνος του μαστού αφορά όλους μας. 

Μέσα από τη συμμετοχή σε δράσεις, εκπαιδευόμαστε για την αυτοεξέταση, την ψηλάφηση, την παρατήρηση του σώματος, την αξία της μαστογραφίας, της σωστής διατροφής και της άσκησης, αλλά και για τα δικαιώματά μας ως νοσούντων. Η ανάγκη ενημέρωσης επεκτείνεται και στους χώρους εργασίας  ώστε να διαμορφώνονται περιβάλλοντα χωρίς διακρίσεις και προκαταλήψεις.

Η εμπειρία κάθε γυναίκας που βίωσε τον φόβο της επόμενης ημέρας μετά τον καρκίνο, αποτελεί μοναδική ευκαιρία να τον ξεπεράσουμε μαζί. Να μιλήσουμε, να μοιραστούμε, να διαδώσουμε τη γνώση και την ελπίδα.

Το συλλογικό μοίρασμα δεν είναι απλώς παρηγοριά – είναι πράξη ευθύνης και αντίδοτο στην άγνοια. Είναι η ώθηση για δράση και ελάχιστη προσφορά προς  όσους συνεχίζουν να δίνουν μάχη, αλλά και στους εθελοντικούς φορείς που καθημερινά προσπαθούν να καλύψουν τα κενά της πολιτείας.

Πάνω απ’ όλα, το να μιλάμε ανοιχτά είναι σεβασμός προς την ευκαιρία ζωής που μας δόθηκε – και φόρος τιμής προς όλες τις συμπολεμίστριες που πάλεψαν γενναία για την  αξιοπρεπή δυνατότητα διαχείρισης της νόσου από το πρώτο ως το τελικό στάδιο. 

Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι ταμπού – είναι εμπειρία, είναι αγώνας, είναι θέληση για καλύτερη ζωή.

*Η Έλλη Κοτσάνου-Ρομβοτσάνου είναι Διευθύντρια Δικτύου για τον Πολιτισμό και Τουρισμό στη Φωκίδα,

Γυναίκα με εμπειρία καρκίνου του μαστού, μέλος εθελοντικών φορέων για την πρόληψη και την στήριξη ασθενών και των οικογενειών τους