AI: Ένας άυλος και αόρατος εχθρός!

της Μαρίνας-Σελήνης Κατσαΐτη*

Εάν ο άνθρωπος είχε την ωριμότητα, τη σωφροσύνη και την απαραίτητη γνώση να χρησιμοποιήσει προς όφελός του – και μόνο – την Τεχνητή Νοημοσύνη, τότε οπωσδήποτε δεν θα έγραφα το παρόν άρθρο.

Ως πανεπιστημιακός και ερευνήτρια μου είναι πολύ δύσκολο να μην αναφερθώ στη βιομηχανία των αυτόματα παραγόμενων εργασιών, πτυχιακών, μεταπτυχιακών ακόμη και διδακτορικών διατριβών με χρήση του ΑΙ, αλλά και στις χιλιάδες πλέον επιστημονικές έρευνες που δημοσιεύονται σε έγκριτα και μη επιστημονικά περιοδικά διεθνώς, χωρίς να υπάρχει πλέον τρόπος ή φίλτρο για να απορριφθούν αυτόματα από κάποιο σύστημα. Ολόκληρες καριέρες βασίζονται πάνω σε απάτες που γίνονται εφικτές μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ αυτός ο εύκολος δρόμος τον οποίο επιλέγουν ολοένα και περισσότεροι φοιτητές και ερευνητές, θέτει σε κίνδυνο την ανθρωπότητα με πολλούς τρόπους. Ο πιο βασικός από αυτούς είναι τα ανύπαρκτα και πλαστά ερευνητικά αποτελέσματα (ιατρικής, φυσικής, μηχανικής, οικονομικών, κτλ.) πάνω στα οποία βασίζονται πραγματικές αποφάσεις που αφορούν τον άνθρωπο. 

Σήμερα όμως, αποφάσισα να γράψω για ένα άλλο θέμα, το οποίο φοβάμαι πως θα εξελιχθεί σε πραγματική μάστιγα για την ψυχική υγεία του ανθρώπου. Όσοι από εσάς δεν το γνωρίζετε, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι γύρω μας που όταν νιώθουν μοναξιά, ή δεν έχουν φίλους ή κάποιον δικό τους άνθρωπο κοντά τους, συνομιλούν με το Chat GPT. Για όσους αναγνώστες δεν γνωρίζουν τι σημαίνει ο όρος (όπως η μαμά της φίλης μου της Βίβιαν), εξηγώ με απλά λόγια ότι είναι απλώς ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή. 

Το πρόγραμμα αυτό τροφοδοτείται με πληροφορία από το ίντερνετ, ενώ η τροφοδοσία αυτή είναι πλήρως ελεγχόμενη. Αυτό σημαίνει πως ό,τι μας απαντάει το Chat GPT ελέγχεται από κάποια αόρατη δύναμη. Όσο αόρατη και άγνωστη και αν είναι όμως η δύναμη αυτή, οπωσδήποτε δεν είναι ανύπαρκτη. Και επειδή πάνε πολλά πολλά πολλά χρόνια από τότε που ο άνθρωπος μπορεί και να νοιαζόταν για το καλό ενός άλλου ανθρώπου, εγώ τουλάχιστον είμαι πολύ σκεπτική και πολύ καχύποπτη σχετικά με τη σκοπιμότητα και το στόχο ενός τέτοιου προγράμματος. 

Πρόσφατα στο εξωτερικό ένας έφηβος αυτοκτόνησε (!) μετά από παρότρυνση του Chat GPT. Συνομιλούσε επί μήνες με αυτό το πρόγραμμα και τελικά πείσθηκε να αυτοκτονήσει. Προ ημερών έμαθα πως δυο φίλες μου, παρεμπιπτόντως ψυχοθεραπευόμενες και οι δυο, συνομιλούν με το Chat GPT είτε για να πάρουν συμβουλές για το διαζύγιο, είτε για μη νιώθουν μοναξιά, είτε γιατί δεν μπορούν εύκολα να εμπιστευθούν έναν άλλο άνθρωπο. 

Η πρώτη απορία που μου γεννήθηκε ήταν «Τόσα δις άνθρωποι που έχουν περάσει από αυτόν τον πλανήτη, πριν την εμφάνιση του Chat GPT, πώς κατάφεραν να διαχειριστούν τη μοναξιά, την έλλειψη φίλων ή την έλλειψη εμπιστοσύνης;»

Η δεύτερή μου σκέψη, ίσως και υπερβολική αλλά αυτό το αφήνω σε εσάς να το κρίνετε, ήταν «Τί διαφορά έχει αυτό από το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, κ.ο.κ.». Δηλαδή, προκειμένου να ξεφύγω προσωρινά από κάτι που δεν μπορώ ούτε να το διαχειριστώ αλλά ούτε και να το αντέξω καταφεύγω σε αυτή τη λύση. Μόνο που αυτή η λύση είναι αποδεκτή γιατί δεν είναι ούτε παράνομη ούτε κοινωνικά κατακριτέα. Άρα είμαστε οκ με τη συνείδησή μας.

Η τρίτη σκέψη μου ήταν «Και πώς μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη σε ένα παγκόσμιο δέκτη συγκέντρωσης πληροφορίας για το οτιδήποτε και πως μπορείς να γνωρίζεις με ποιο τρόπο αυτή η πληροφορία θα χρησιμοποιηθεί, μόνο και μόνο επειδή δεν έχει ονοματεπώνυμο;»

Είμαι πάρα πολύ ανήσυχη με όσα συνειδητοποιώ ότι συμβαίνουν γύρω μας δίχως καν να αντιλαμβανόμαστε πως είναι (αν μη τι άλλο) ανησυχητικά. Όταν εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας στην έλλειψη αντοχής και συνειδητά επιλέγουμε τις εύκολες λύσεις, τότε ένα είναι σίγουρο: ότι στην επόμενη δυσκολία θα αντέξουμε λιγότερο. Χτίστε τις αντοχές σας και μην παραδίδεται με τόση ευκολία στο βωμό της άνεσης τα λίγα «όπλα» που σας έχουν απομείνει για να μπορέσετε να ανταπεξέλθετε στις δυσκολίες της ζωής. Η ζωή γίνεται δυστυχώς ολοένα και πιο δύσκολη ενώ η ανθρωπότητα γλιστράει με γοργούς ρυθμούς στους δρόμους της ευκολίας. Αντισταθείτε. Συνειδητά. 

*Η Μαρίνα-Σελήνη Κατσαΐτη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Οικονομικής Ανάλυσης, Πρόεδρος στο Τμήμα Περιφερειακής και Οικονομικής Ανάπτυξης Άμφισσας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών