Αρχοντικό Ταράτσα: Ένα επιβλητικό μέγαρο στην καρδιά της Άμφισσας (II)

Του Νίκου Παπούλια*

Εν Δελφοίς, Έντυπη Έκδοση, 17 Απριλίου

(To 1ο μέρος της έρευνας του Νίκου Παπούλια δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 10ης Απριλίου. Σήμερα δημοσιεύουμε το 2ο μέρος. Το 3ο και τελευταίο μέρος θα δημοσιευθεί στο φύλλο της 24ης Απριλίου)

Το σπίτι του πραγματικά εντυπωσιάζει τους κατοίκους της πόλης –το επιζητούσε και ο ίδιος αυτό – και ήταν ένα πανέμορφο οικοδόμημα με διαφορετικά διακοσμητικά στοιχεία  στις όψεις. Δηλαδή,  ο ίδιος  δεν ήθελε να αντιγράψει τα άλλα αρχοντικά της Άμφισσας, αλλά ήθελε να δημιουργήσει κάτι διαφορετικό με μείγμα ιδεών τόσο του ιδίου που «έκλεβε» στοιχεία από τα αρχοντικά σπίτια της Αθήνας όσο και των ντόπιων τεχνητών που τους καθοδηγούσε στην κατασκευή.

Φωτογραφίες: Χρήστος Βούλγαρης

Για παράδειγμα, η εξωτερική πόρτα του σπιτιού, το πορτόνι, έχει  νεοκλασικά στοιχεία, το παράθυρο στο κλιμακοστάσιο  της belle époque εποχής και οι κορνίζες γύρω από τα παράθυρα,  στοιχεία art deco και art nouveau (διεθνές καλλιτεχνικό κίνημα, στην αρχιτεκτονική και στις εφαρμοσμένες τέχνες, κυρίως την διακόσμηση, που αναπτύχθηκε μεταξύ του 1890 και του 1910) . Το κτίριο είναι από ωμοπλινθοδομή (πλίθα) με λίθινη θεμελίωση. Υπήρχε τότε η εξής άποψη  γι’ αυτές  τις κατασκευές: «φύλαξέ με απ’το νερό να σε φυλάξω απ΄το σεισμό». Οι εσωτερικοί χώροι είναι ψηλοί (ψηλοτάβανοι), με μεγάλες πόρτες. 

Διαβάστε το 1ο μέρος: Αρχοντικό Ταράτσα: Ένα επιβλητικό μέγαρο στην καρδιά της Άμφισσας (I)

Η εσωτερική ξύλινη σκάλα οδηγεί σε ένα ευρύχωρο διάδρομο-χολ στο βάθος του οποίου είναι το δωμάτιο που ήταν το σαλόνι του σπιτιού. Αυτό ενοποιείται με το διπλανό δωμάτιο, που ήταν η τραπεζαρία, μέσω εσωτερικής τετράφυλλης πόρτας. Στον τοίχο υπάρχει ένα μικρό άνοιγμα που επικοινωνεί με το βοηθητικό δωμάτιο και εξυπηρετούσε το σερβίρισμα. Εκεί γίνονταν οι γιορτές και τα τραπέζια της οικογένειας. Τα άλλα τρία δωμάτια (προς την οδό Γάτου) τα χρησιμοποιούσαν ως υπνοδωμάτια.   Σε ένα από αυτά  τα δωμάτια υπάρχει τζάκι (καλή κάμαρα).  

Η οικογένειά του διευρύνεται στη νέα του κατοικία. Στις 13/4/1920 γεννιέται ο γιός του Βασίλειος και στις 5/2/1922 η Παρασκευή, η οποία όμως πεθαίνει μετά από λίγο καιρό, στις 19/11/1922. Στις 25/3/1923 έρχεται στον κόσμο η κόρη του Χρυσαφούλα και στις 11/2/1925 ο γιός του Ιωάννης. Η οικογένεια αποκτά άλλο ένα παιδί, τον Σωκράτη,  στις 1/2/1929 το οποίο όμως, φεύγει από τη ζωή  μετά από δύο μήνες, στις 1/4/1929.

Ο Δημήτρης Ταράτσας συνεχίζει την εμπορική του δραστηριότητα στην πόλη και όντας ανήσυχο επιχειρηματικό πνεύμα, βγάζει  διαφημιστικά έντυπα  – φέι βολάν – με λογότυπο «Υφάσματα Ταράτσα», και με διάφορα άλλα προϊόντα, μοιράζοντάς τα στην Άμφισσα.  Κατορθώνει να επιβιώσει οικονομικά από την παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929, αφού εκείνη την εποχή δεν υπήρχε παρόμοιο μαγαζί στα Σάλωνα. 

Ο ίδιος δεν ήταν μορφωμένος, ίσα που ήξερε να διαβάζει και να γράφει. Προσπαθούσε όμως να βελτιώσει τις γνώσεις του μελετώντας μόνος του, ακόμη και να μάθει Αγγλικά έχοντας δάσκαλο. Το διάστημα των καλών εποχών της επιχείρησης –  πριν τον πόλεμο – έκανε παρέα με όλους τους επιφανείς ανθρώπους της Άμφισσας. Στο κατάστημά του είχε  «πρακτορείο» της Εμπορικής Τράπεζας και της  Λαϊκής Τράπεζας. 

Χρειαζόταν βοήθεια όμως στην εμπορική του επιχείρηση και κάποιον έμπιστο να τον στηρίζει και να ξέρει γράμματα. Έτσι αποφασίζει  η μεγάλη κόρη του Κωνσταντίνα να σταματήσει το σχολείο στη  Β΄ Γυμνασίου, την παίρνει κοντά του στη δουλειά και μαθαίνει και τα λογιστικά με τη βοήθεια κάποιου οικονομολόγου της εποχής. Όντας ο ίδιος ορφανός, είχε και τα άλλα τέκνα μαζί του στο μαγαζί και ήθελε και αυτά να ασχοληθούν  με την επιχείρηση «να  γίνουν έμποροι» όπως έλεγε.

Μετά τον πόλεμο τα οικονομικά ήταν δύσκολα. Οι κόρες του φεύγουν για την Αθήνα και παντρεύονται εκεί. Η Κωνσταντίνα παντρεύτηκε στις 8/8/1945, η Χρυσαφούλα  στις 7/3/1947 και η Αθηνά στις  12/1/1952. Το ίδιο κάνουν και τα αγόρια που πάνε στην πρωτεύουσα, ανοίγουν εμπορικό κατάστημα στο Μοναστηράκι  και παντρεύονται  ( ο Βασίλειος στις 9/7/1961 και ο Ιωάννης το 1969). 

Στο μεταξύ, οι γονείς μένουν πίσω στην Άμφισσα, το μαγαζί σιγά σιγά αρχίζει να παρακμάζει και επειδή τα χρόνια περνούν δυσκολεύονται να ανέβουν την ξύλινη σκάλα του σπιτιού. Έτσι, δημιουργούν δωμάτια πίσω από το κατάστημα και το σπίτι το νοικιάζουν. Αργότερα φεύγουν και αυτοί και πάνε στην Αθήνα, κοντά στα παιδιά τους. 

Ο Δημήτρης Ταράτσας με διαθήκες του αφήνει κληρονόμο στη διατηρητέα οικία του στην Άμφισσα, τη γυναίκα του Παναγούλα και τα παιδιά του. Η Παναγούλα όμως πεθαίνει  το 1964 και ο ίδιος πεθαίνει λίγους μήνες αργότερα στις 27-2-1965 στην Αθήνα.

Το νεοκλασικό σπίτι κατοικείται μέχρι το 1994 περίπου.

Η μεγάλη του κόρη Κωνσταντίνα πεθαίνει το 1992. Ακολουθεί ο θάνατος του Βασιλείου και του Ιωάννη το 1993 και 1995 αντίστοιχα. Το 2001 πεθαίνει η Αθηνά και τέλος η Χρυσαφούλα το 2010. 

Με το πέρασμα των χρόνων τα εγγόνια του Δημητρίου Ταράτσα γίνονται κληρονόμοι της διατηρητέας οικίας. Το 2017 ο Λουκάς Δρίβας, από την Άμφισσα, αγοράζει το νεοκλασικό σπίτι και το ισόγειο κατάστημα».

Το ΦΕΚ χαρακτηρισμού του σπιτιού ως διατηρητέου

Το ΦΕΚ  με αριθμό φύλλου 655/Β/26 Ιουλίου 1995 αναφέρει χαρακτηριστικά:

“Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Ιωάννη και Βασιλείου Ταράτσα στις οδούς Ανδρούτσου 26 και Γάτου στην Άμφισσα.

Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το κτίριο ιδιοκτησίας Ιωάννου και Βασιλείου Ταράτσα  στις οδούς Ανδρούτσου 26 και Γάτου στην Άμφισσα, γιατί πρόκειται για αξιόλογο δείγμα κτιρίου στον συγκεκριμένο χώρο, σημαντικό για τη μελέτης της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής.  Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Η κλινική του Δημάρχου Δημητρίου Λιανουλόπουλου

H κλινική  «Άγιοι Ανάργυροι» Άμφισσας λειτουργεί το 1953 στο διατηρητέο κτίριο του Ταράτσα (Σεργουνιώτης,2007, σελ. 233 – Χρονικόν Αμφίσσης). Τη δημιουργεί ο Δημήτριος Λιανουλόπουλος, ιατρός – παθολόγος, απόφοιτος από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1929. Το 1951 με το συνδυασμό «Ο Σαλώνων Ησαΐας», κερδίζει τις δημοτικές εκλογές του Απριλίου με ψήφους 851 έναντι 814 του αντίπαλου συνδυασμού «Πρόοδος» και εκλέγεται Δήμαρχος Άμφισσας.   Επανεκλέγεται στις εκλογές του 1954. Δημιουργεί την κλινική στο αρχοντικό του Ταράτσα και δίνει το όνομα «’Αγιοι Ανάργυροι», διότι τους θεωρούσε προστάτες του. 

Η κλινική έχει όλα τα τμήματα: παθολογικό – παιδιατρικό (Δ. Λιανουλόπουλος), μαιευτικό – γυναικολογικό (Χ. Πατεράκης), χειρουργικό (Π. Κασαπίδης), είχε μόνιμο ακτινολόγο (Π.Μπράμας) και περιοδικά λειτουργούσαν τμήματα ΩΡΛ, οφθαλμολογικό ( ερχόταν δύο φορές την εβδομάδα οφθαλμίατρος από τη Λιβαδειά) και μικροβιολογικό (Ντόρα Σκορδίνη) (Σεργουνιώτης, 232, σελ. 232- Χρονικόν Αμφίσσης 1828-1940) . 

Δείχνοντας μεγάλη δραστηριότητα σαν Δήμαρχος, κατεβαίνει στις εθνικές εκλογές ως βουλευτής το 1958, όπου και εκλέγεται με την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του νικητή των εκλογών.  Επανεκλέγεται στις εκλογές του 1961 με την πλειοψηφούσα παράταξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο ίδιος διατηρεί βουλευτικό γραφείο στις πρώτες εκλογές του 1958, στο ισόγειο του Ταράτσα όπου έχει χωριστεί σε δωμάτια και ένα από αυτά το κάνει γραφείο του με υπεύθυνο τον αδελφό του Ηλία Λιανουλόπουλο. Η ενασχόληση με την πολιτική του  οδηγεί σιγά σιγά σε υπολειτουργία και κλείσιμο της κλινικής  με το τελευταίο τμήμα της  να παραμένει το ακτινολογικό.

* Ο Νίκος Παπούλιας είναι Διευθυντής του Τρίτου Δημοτικού Σχολείου Άμφισσας